TopSpeed Retrocar Sunday – Chapter : Jaguar E-Type
Copyright : Patrick Ernzen, Flickr
Η Jaguar E-Type, ειναι ενα πραγματικο οροσημο στην ιστορια της αυτοκινησης, οσο και της τεχνης. Ειναι ενα απο τα ελαχιστα αυτοκινητα, τα οποια οχι μονο επαιξαν σημαντικο ρολο στην ιστορια της κατασκευαστριας εταιρειας και της αυτοκινησης, αλλα ακομη και σε αλλους χωρους, οπως αυτον της τεχνης, στη περιπτωση της E-Type.
O συνδυασμος του ελκυστικου της design, των υψηλων επιδοσεων και της ελκυστικης της, για τα δεδομενα εκεινης της εποχης, τιμη, την καθιερωσαν ως ενα οροσημο στην ιστορια της αυτοκινησης.
Το design της εχει μεινει διαχρονικο στο περασμα του χρονου, με πολλες μεγαλες προσωπικοτητες του χωρου να το αναγνωριζουν. Ο Enzo Ferrari, οταν παρουσιαστηκε το 1961, ειχε πει πως ειναι \” Το ομορφοτερο αυτοκινητο που κατασκευαστηκε ποτε \”. Εχει επισης λαβει κατ\’ επαναληψη την 1η θεση σε διαφορα αρθρα με θεμα τα ωραιοτερα αυτοκινητα μεχρι σημερα.
Τα πρωτοτυπα
Ε1Α (1957)
Μετα την επιτυχημενη πορεια της στο Le Mans, τη δεκαετια του 1950, η Jaguar αποφασισε να κατασκευασει ενα αυτοκινητο δρομου, βασισμενο στο ακρως επιτυχημενο αγωνιστικο της, την D-Type, προκειμενου να αντικαταστησει το τοτε sports car της, την XK150.
Το πρωτο πρωτοτυπο της E-Type, η Ε1Α, ειχε monocoque design, το συστημα ανεξαρτητης αναρτησης της Jaguar και τον διακεκριμενο κινητηρα της, τον XK. Το συγκεκριμενο πρωτοτυπο, ωστοσο, δεν παρουσιαστηκε ποτε στο κοινο. Χρησιμοποιηθηκε απο την Jaguar αποκλειστικα για δοκιμες εξελιξης και επειτα το απεσυραν.
Ε2Α (1960)
Το δευτερο πρωτοτυπο της E-Type, εν αντιθεση με το πρωτο, ηταν κατασκευασμενο πανω σε ενα μεταλλικο πλαισιο, με αλουμινενιο σωμα. Το αυτοκινητο κατασκευαστηκε ως αγωνιστικο, καθως η Jaguar θεωρησε οτι ηταν ενας καλυτερος τροπος να δοκιμαστει. Η Ε2Α, εφερε μια 3λιτρη εκδοχη του κινητηρα XK και ηταν εφοδιασμενη με συστημα injection της Lucas.
Μετα τον 24ωρο αγωνα του Le Mans, το αυτοκινητο αποσυρθηκε απο την ενεργο δραση και σταλθηκε στις ΗΠΑ, για να συμμετασχει σε αγωνες απο τον πελατη της Jaguar, Briggs Cunningham. Το 1961, το συγκεκριμενο αυτοκινητο επεστρεψε στην Αγγλια για να χρησιμοποιηθει ως αυτοκινητο δοκιμων και εξελιξης. Η ιδιοκτησια του μεταβιβαστηκε στον manager του τμηματος που υποστηριζε τους ιδιωτες που συμμετειχαν σε αγωνες με Jaguar, Roger Woodley, υπο τον ορο, να μη συμμετασχει με αυτη σε αγωνες. Παρολο που και αυτη ηταν προγραμματισμενη να αποσυρθει, εμεινε τελικα στη κατοχη της οικογενειας Woodley, εως το 2008, οπου και πωληθηκε απο τη γυναικα του, στη δημοπρασια της Bonham στο Quail, κατα τη διαρκεια του Monterey Car Week εκεινης της χρονιας, εναντι 4.957.000 δολαριων.
E-Type Concept Zero (2017)
Το Σεπτεμβριο του 2017, η Jaguar παρουσιασε μια αμοιγως ηλεκτρικη, zero emission E-Type. Ηταν μια Series 1.5 Roadster του 1968, στην οποια ειχε τοποθετηθει στο χωρο του κινητηρα, ενα battery pack των 40 kWh, δινοντας της μια αυτονομια της ταξης των 270 χιλιομετρων, σε κατασταση πληρους φορτισης. Ο κινητηρας τοποθετηθηκε εκει που αρχικα ηταν το κιβωτιο ταχυτητων, ενω στο κομματι των επιδοσεων, η συγκεκριμενη E-Type χρειαζεται μολις 5.5 δευτερολεπτα για το sprint 0-100.
Τον Αυγουστο του 2018, η Jaguar ανακοινωσε πως θα διαθεσει προς πωληση, αμοιγως ηλεκτρικες E-Type απο το καλοκαιρι του 2020.
Οι εκδοσεις παραγωγης
Series 1 (1961 – 1968)
H Series 1, παρουσιαστηκε το Μαρτιο του 1961 και αρχικα, η Jaguar την ειχε προορισει μονο για εξαγωγη σε αλλες αγορες, οπως τις ΗΠΑ. Το λανσαρισμα της στην εγχωρια αγορα, εγινε 4 μηνες αργοτερα, τον Ιουλιο του 1961.
Οι E-Type χρησιμοποιουσαν την εκδοση των 3.8 λιτρων του εν-σειρα 6κυλινδρου XK6 κινητηρα, προερχομενο απο την XK150S, με τριπλα SU καρμπυρατερ. Τα αρχικα μαλιστα αυτοκινητα, εφεραν εξωτερικα latches για το καπο, τα οποια ομως επειδη απαιτουσαν τη χρηση ενος ειδικου εργαλειου προκειμενου να ανοιχτουν, αντικατασταθηκαν και τοποθετηθηκαν στο εσωτερικο. Επισης, οι πρωτες E-Type ειχαν flat-floor design, το οποιο αργοτερα αντικατασταθηκε με το συμβατικο σχεδιασμο. Οι συγκεκριμενες αρχικες E-Type, ειναι πολυ λιγες σε αριθμο και αρκετες πιο ακριβες.
Μετα την μεταφορα των μοχλων απασφαλισης του καπο στο εσωτερικο και τον επανασχεδιασμο του πατωματος για περισσοτερο χωρο, η Jaguar εκανε και μια αλλαγη στο κινητηρα της E-Type, αυξανοντας τη χωριτικοτητα του απο τα 3.8 στα 4.2 λιτρα, τον Οκτωβριο του 1964.
Ο 4.2 λιτρων κινητηρα, ειχε την ιδια αποδοση στο κομματι της ιπποδυναμης, 265 ιππους, αλλα ειχε περιπου 10% περισσοτερη ροπη απο αυτων των 3.8 λιτρων (απο τα 325Nm αυξηθησε στα 385Nm). Η τελικη της ταχυτητα παρεμεινε επισης ιδια, στα 240 χιλιομετρα / ωρα και το sprint 0-100 στα 6.4 δευτερολεπτα. Πλεον, ωστοσο, η μεγιστη δυναμη ηταν στις 5400 σ.α.λ. απο 5500 σ.α.λ. που ηταν στον 3.8, δινοντας στην E-Type, περισσοτερη δυναμη στις χαμηλες και μεσαιες στροφες.
Το block του νεου κινητηρα, ηταν πληρως ανασχεδιασμενο, με μεγαλυτερο μηκος (για να χωρεσουν τα κατα 5 χιλιοστα φαρδυτερα πιστονια) και ο εκκεντροφορος ηταν επισης νεος, για να συνδυαστει με τα νεα εδρανα. Λοιπες αλλαγες στο μηχανικο κομματι, περιελαμβαναν ενα νεο δυναμο και ηλεκτρικο ανεμιστηρα για το ψυγειο.
Ολες οι E-Type, εφεραν ανεξαρτητη coil spring αναρτηση στο πισω μερος, με αντιστρεπτικες ραβδους. Επισης, η Jaguar ηδη απο την XK150 του 1958, ειχε φρενα με δισκους, εμπρος και πισω, πραγμα που την εκανε πολυ ανωτερο σε επιδοσεις επιβραδυνσης, σε σχεση με τον ανταγωνισμο της.
Οι Series 1 E-Type, ειναι ευκολα αναγνωρισιμες απο τα καλυμενα φαναρια τους (εως το 1967), τη μικρη γρυλια στο εμπρος μερος και τα φλας οσο και τα πισω φωτα πανω απο το προφυλακτηρα, καθως και τη διπλη απολυξη της εξατμισης στο κεντρο, κατω απο το σημειο τοποθετησης της πινακιδας.
Τα 3.8 λιτρων αυτοκινητα, ειχαν δερματινα bucket καθισματα, ταμπλο και κεντρικη κονσολα με αλουμινενιο διακοσμο (η οποια αλλαξε σε δερμα και βινυλιο απο το 1963 και μετα) και ενα Moss μηχανικο 4 σχεσεων κιβωτιο ταχυτητων, χωρις συγχρονιζε γραναζια για τη 1η σχεση. Τα 4.2 λιτρων αυτοκινητα, ειχαν πιο ανετα καθισματα, αναβαθμισμενο συστημα πεδησης και ηλεκτρικων και ενα all-synchronised 4ρι κιβωτιο ταχυτητων. Τα 4.2 λιτρων αυτοκινητα, εχουν στο πισω μερος ενα badge που αναγραφει \” Jaguar 4.2 Liter E-Type \” ενω τα 3.8 φερουν ενα απλο badge της Jaguar. Στα εξτρα, υπηρχε η δυνατοτητα επιλογης ακτινωτων ζαντων σε χρωμιο και μεταλλικη οροφη για την Roadster.
Το 1966, προστεθηκε και μια εκδοση 2+2, σε design fastback coupe. Στην εκδοση αυτη, η E-Type ηταν κατα 23 εκατοστα μακρυτερο και με διαφορετικη κλιση οροφης. Επισης, ηταν το μονο μοντελο της 1ης Σειρας, που υπηρχε η δυνατοτητα επιλογης αυτοματου κιβωτιου (3 σχεσεων). Η κανονικη Coupe καθως και η Roadster, παρεμειναν διθεσιες.
Μια σε πολλους αγνωστη εκδοχη της Series 1, πριν την μεταβαση στην Series 1.5 που θα αναφερθουμε παρακατω, ηταν η \”Series 1.25\”. Τα συγκεκριμενα αυτοκινητα κατασκευαστηκαν μεταξυ Ιανουαριου 1967 και Ιουλιου 1968, με τη μοναδικη τους διαφορα να ειναι στα φωτιστικα σωματα του εμπρος μερους τα οποια ηταν μηκους 14.3 εκατοστων αντι 16, που ηταν στην \”Series 1.5\”.
Επισημα, δεν υπηρξε ποτε \”Series 1.5\” κατα την ιδια τη Jaguar, ωστοσο ειναι μια ονομασια που δοθηκε και κατωχυρωθηκε απο το E-Type Owners Club της Αγγλιας και επειτα απο ολο το χωρο. Η μεγαλυτερη διαφορα μεταξυ των Series 1 (1961-1967) και Series 1.5 (1968) αυτοκινητων, ηταν η μειωση των καρμπυρατερ απο 3 σε 2, με την αποδοση να μειωνεται απο τους 265 στους 245 ιππους και την ροπη απο τα 285 στα 265Nm.
Λογω νεων κανονισμων στις ΗΠΑ, περα απο της αλλαγες στο κινητηρα και τα εμπρος φωτιστικα σωματα χωρις καλυμα, ηταν οι διαφορετικοι διακοπτες στο εσωτερικο (εγιναν μαυροι πλαστικοι, απο χρωμιου), η αλλαγη στα καρμπυρατερ οπως προαναφερθηκε (τοποθετηθηκαν 2 Zenith-Stromber στην θεση των 3 SU) για τα μοντελα των ΗΠΑ, καθως και μαυρο καλυμα στη κεφαλη του κινητηρα, στη θεση του γυαλισμενου που υπηρχε παλιοτερα, ηταν τα πιο διακριτα μεταξυ των διαφορων αλλαγων που εγιναν.
Σταδιακα, αρχισαν να εμφανιζονται ολο και περισσοτερα στοιχεια της Series 2, δημιουργοντας την σειρα 1.5, σχεδιαστικα ομως παντα απαραλλακτη. Ενα χαρακτηριστικο που συχνα περνα απαρατηρητο, ηταν η αλλαγη στο μπουλονι των τροχων. Οι πρωτες E-Type, εφεραν το κλασσικο κεντρικο \”knock-off\” μπουλονι με τα 2 \”φτερα\”. Καθως ομως ο συγκεκριμενος σχεδιασμος απαγορευτηκε στην Αμερικη απο το 1968 και επειτα, τοποθετηθηκε ενα εξαγωνο μπουλονι με εναν ανταπτορα που εφερε το καθε αυτοκινητο, το οποιο υιοθετουσε την ιδια λογικη τοποθετησης και αφαιρεσης, απλα αντι το χτυπημα να γινεται απευθειας στο μπουλονι, γινοταν μεσω του ανταπτορας. Αξιζει να αναφερουμε πως καθε E-Type ειχε απο το εργοστασιο ενα χαλκινο σφυρι, προκειμενου σε καθε ανεφοδιασμο καυσιμου, να μπορει κανεις να σφυξει το κεντρικο μπουλονι. Αυτοι οι Αμερικανοι και οι βλακειες τους…
Το συγκεκριμενο design, περασε και στις Series 2 και Series 3 E-Type.
Η παραγωγη της \”Series 1\” E-Type σε αριθμους :
- 15.490 3.8 λιτρων
- 17.320 4.2 λιτρων
- 10.930 2+2
- FHC : Fixed Head Coupe, η κλειστη εκδοχη
- OTS : Open Top Spider, η ανοιχτη εκδοχη
Series 2 (1968-1971)
Με την ελευση της \”Series 2\”, επιλθε μια πλυθωρα αλλαγων, τοσο σχεδιαστικα, οσο και μηχανικα, κυριως λογο των νεων νομοθεσιων στις ΗΠΑ. Το κυριο χαρακτηριστικο της Series 2, ειναι η απουσια του καλυματος των φωτων, χαρακτηριστικο που επηρεασε και αλλα αυτοκινητα που εισαγωνταν στις ΗΠΑ απο την Ευρωπη, οπως το Citroen DS. Εν αντιθεση με τα υπολοιπα αυτοκινητα, οι αλλαγες αυτες επηρεασαν ολες τις E-Type, ασχετως για το ποια αγορα προοριζονταν το αυτοκινητο.
Αλλα χαρακτηριστικα σχεδιαστικα διαφοροποιημενα στοιχεια, ειναι ο νεος wrap-around πισω προφυλακτηρας, τα μεγαλυτερα και επανατοποθετημενα εμπρος φλας και πισω φωτα, πλεον κατω απο τους προφυλακτηρες και το νεο μεγαλυτερο \”στομα\” της E-Type, με δυο πλεον ηλεκτρικους ανεμιστηρες για τη ψυξη του ψυγειου της. Επιπλεον, στο εσωτερικο, οι toggle διακοπτες προερχομενοι απο τη Series 1, αντικατασταθηκαν με πλαστικους (για λογους υγειας, λογω της αλλαγης του υλικου απο το οποιο ηταν κατασκευασμενοι).
Ενα συστημα κλειδωματος με συνδυασμο και μιζα, ηταν επισης αλλαγες που επιλθαν, με τη κλασσικη μιζα, να ειναι μερος της απωλειας του χαρακτηρα. Αλλη η χαρη να γυρνας το κλειδι, αλλα η εκκινηση του κινητηρα αυτη καθ\’ αυτη να γινεται πιεζοντας το κουμπι εκκινησης. Μια ακομη αλλαγη, ηταν η τοποθετηση μιας κολωνας τιμονιου με τμημα θραυσης, προκειμενου να μειωθει ο κινδυνος τραυματισμου σε περιπτωση ατυχηματος.
Επισης, διαφορετικα ηταν και τα καθισματα, με τα νεου σχεδιασμου να φερουν και προσκεφαλα πλεον, προκειμενου να περασουν την νομοθεσια των ΗΠΑ του 1969, που τα εκανε πλεον υποχρεωτικα σε ολα τα καινουργια αυτοκινητα. Επιπλεον, οπως προαναφεραμε, η αλλαγη των διακοπτων στο εσωτερικο, για λογους Υγειας και Ασφαλειας στις ΗΠΑ, εκανε να χαθει και η συμμετρια που ειχαν τα toggle switches στο ταμπλο.
Η πρωτη διαφορα στο κινητηρα, ειναι αμεσα αντιληπτη, καθως το λειο, γυαλισμενο καλυμα της κεφαλης, ειναι πλεον ενα πιο τραχυ, βαμμενο σε μαυρο χρωμα καλυμα. Επισης, τα μοντελα των ΗΠΑ, ειχαν πλεον 2 καρμπυρατερ αντι 3, με απωλεια 20 ιππων και περιπου 50Nm ροπης.
Στα εξτρα, ηταν διαθεσιμα η υδραυλικη επιβοηθηση καθως και το συστημα air condition.
Η παραγωγη της Series 2 σε αριθμους :
- FHC : Fixed Head Coupe, η κλειστη εκδοχη
- OTS : Open Top Spider, η ανοιχτη εκδοχη
Series 3 (1971-1975)
Η \”Series 3\”, ηταν η τριτη και τελευταια σειρα της E-Type. Παρουσιαστηκε το 1971, με ενα νεο V12 κινητηρα, χωρητικοτητας 5.3 λιτρων, αναβαθμισμενο συστημα πεδησης και πλεον με το υδραυλικο τιμονι στο βασικο της εξοπλισμο. Προαιρετικα, υπηρχε ως επιλογη ενα αυτοματο κιβωτιο ταχυτητων.
Ο κινητηρας ειχε αρχικα σχεδιαστει για τις 24 ωρες του Le Mans, εφερε 4 καρμπυρατερ της Zenith και ειχε αποδοση 272 ιππους, αριθμος ο οποιος μειωθηκε ωστοσο στο περασμα των ετων. Με περισσοτερη ροπη, περαν της ιπποδυναμης, η E-Type ηταν πλεον ικανη να κανει το sprint του 0-100 σε κατω απο 7 δευτερολεπτα.
Αλλη μια αλλαγη που επιλθε, ηταν η διακοπη της παραγωγης του Coupe τυπου αμαξωματος, με μοναδικες διαθεσιμες επιλογες την 2+2 και την Roadster.
Το νεο, μεγαλυτερο μεταξονιο, αυξησε το διαθεσιμο χωρο στο εσωτερικο, προς καθε κατευθυνση. Η Series 3 ξεχωριζουν χαρακτηριστικα απο τα flared φτερα τους, την εμπρος γρυλια τους, τα φαρδυτερα ελαστικα τους, καθως και το badge στο πισω μερος τους που υποδεικνυει πως προκειται για την 12κυλινδρη εκδοση.
Υπηρξαν και μερικες, ελαχιστες, 6κυλινδρες Series 3 E-Type, οι οποιες ωστοσο λογω της αμιδρης ζητησης που ειχαν, συντομα αποσυρθηκαν απο τη παραγωγη.
Η Series 3 σε αριθμους :
- FHC : Fixed Head Coupe, η κλειστη εκδοχη
- OTS : Open Top Spider, η ανοιχτη εκδοχη
Περιορισμενες Εκδοσεις
Δυο περιορισμενες εκδοσεις της E-Type, εχουν κατασκευαστει, η Low Drag Coupe και η Lightweight E-Type, με σκοπο τις δοκιμες και τη συμμετοχη τους σε αγωνες.
Low Drag Coupe (1962)
Λιγο μετα την παρουσιαση της E-Type, η διοικηση της εταιρειας, ηθελε να δει τι δυαντοτητες εχει το συγκεκριμενο αυτοκινητο ως αγωνιστικο. Μια E-Type κατασκευαστηκε για αυτον ακριβως το σκοπο. Με αλλη κλιση σε παρμπριζ και οροφη, perspex παραθυρα (μονο το παρμπριζ εμεινε κανονικο γυαλι), κολλημενο πισω πορτμπαγκαζ, αλουμινενιο πλαισιο και ενα κινητηρα απο τις αγωνιστικες D-Type, γεννησαν την Low Drag Coupe.
Το μοναδικο αυτο αυτοκινητο, βγηκε απο το εργοστασιο το 1962, αλλα πωληθηκε ενα χρονο μετα στον οδηγο αγωνων της Jaguar, Dick Protheroe και εκτοτε εχει αλλαξει ενα μεγαλο αριθμο κατοχων, και στις δυο μεριες του Ατλαντικου. Η ειρωνεια ειναι πως δεν συμμετειχε ποτε σε κανεναν απολυτως αγωνα.
Ο εισαγωγεας και διανομεας της Jaguar στη Γερμανια, Peter Lindner, εστειλε για μετατροπη στο εργοστασιο της δικη του Lightweight προκειμενου να μετατραπει σε Low Drag Coupe, με σκοπο να συμμετασχει στη κατηγορια GT Class του Le Mans, πραγμα που και εκανε με μεγαλη επιτυχια απεναντι στη πανισχυρη 250 GTO, ομως εγκατελειψε λογω μηχανικων προβληματων. Αργοτερα, ο Lindner σκοτωθηκε σε αγωνα, με την Lightweight του να διαλυεται και να ανακατασκευαζεται προσφατα απο την ιδια τη Jaguar.
Lightweight E-Type (1963-1964, 2014-Σημερα)
Κατα μια εννοια, η Lightweight ηταν μια εξελιξη της Low Drag Coupe. Μολις 12 κατασκευαστηκαν αρχικα, συν 2 επιπλεον σωματα. Η εκτενης χρηση αλουμινιου σε διαφορα εξαρτηματα, ο ειδικα επανασχεδιασμενος και βελτιωμενος 3.8 λιτρων εν-σειρα 6κυλινδρος κινητηρας της, με αποδοση πλεον στους 300 αντι 265 ιππους, τροφοδοτουμενος απο 3 45DCO3 καρμπυρατερ της Weber, με μηχανικη τροφοδοσια καυσιμου απο τη Lucas, γεννησαν την Lightweight E-Type.
H Lightweight ηταν αρχικα διαθεσιμη με ενα πιο κοντο 4ρι κιβωτιο της συμβατικης E-Type και επειτα με ενα νεο 5ρι μηχανικο της ZF.
Παρολο που συμμετειχε σε μεγαλους αγωνες, οπως οι 24 Ωρες του Le Mans και οι 12 Ωρες του Sebring, η Lightweight E-Type δεν καταφερε να καερδισει καποιον απο αυτους. Ηταν ωστοσο ακρως επιτυχημενη στα χερια ιδιωτων, που συμμετειχαν σε μικροτερες κατηγοριες αγωνων, στο περασμα των χρονων.
Στις 14 Μαϊου του 2014, η Jaguar Heritage Business, ανακοινωσε πως θα κατασκευασει τις \”εναπομεινουσες\” 6 Lightweight, μιας και το αρχικο πλανο ηταν να κατασκευαστουν 18 αυτοκινητα, αντι 12 που κατασκευαστηκαν τοτε.
Φυσικα, τηρηθηκε σειρα προτεραιοτητας, με τη Jaguar να τα προσφερει στους συλλεκτες της που εχουν συλλογες κυριως με αγωνιστικα μοντελα της και συμμετεχουν με αυτα σε αγωνες ιστορικων αυτοκινητων.
All in all
Copyright : Patrick Ernzen, Flickr
H E-Type ειναι κατα πολλους, ισως το ομορφοτερο αυτοκινητο που κατασκευαστηκε ποτε. Ειχε ενα design πολυ διαφορετικο απο την εποχη της, τοσο σχεδιαστικα, οσο και μηχανικα, με το monocoque και τα εμπρος και πισω υποπλαισια που ενωνονται με αυτο.
Η Series 1 της φωτογραφιας, ειναι μια Roadster 4.2 του 1966, φωτογραφημενη απο τον Patrick Ernzen (μπορειτε να δειτε την υπολοιπη ακρως εντυπωσιακη δουλεια του στο Flickr πατωντας ΕΔΩ).
Νομιζω, τα λογια ειναι περιττα. Θα κλεισω αφηνωντας απλα να απολαυσετε και τις υπολοιπες φωτογραφιες. Μεχρι την αλλη Κυριακη…
